Dr n. med. Luiza Napiórkowska
Specjalista endokrynologii i diabetologii, lekarz chorób wewnętrznych. Influencerka medyczna znana jako Doktor Lu – publikuje na blogu i w social mediach pod nazwą Okiem Doktor Luizy. Autorka dwóch książek. Współzałożycielka Centrum Medycznego Lumedic w Warszawie.
Młodzi pacjenci na szczęście przywiązują już coraz większą wagę do leczenia cukrzycy. Należy im jednak pokazać mechanizmy, które stoją za tą chorobą i powiedzieć, co mogą zrobić, żeby było lepiej – mówi diabetolog i endokrynolog, dr n. med. Luiza Napiórkowska.
Czym różnią się od siebie te dwa typy cukrzycy: typu 1 oraz typu 2?
Cukrzyca typu 1 to choroba autoimmunologiczna, polegająca na całkowitym lub prawie całkowitym zniszczeniu komórek beta trzustki produkujących insulinę przez autoprzeciwciała. Co ważne, nie ma ona żadnego związku z dietą. Cukrzyca typu 1 rozpoznawana jest najczęściej u dzieci i młodych dorosłych. Pacjent, który ma rozpoznaną cukrzycę typu 1 będzie do końca życia przyjmował insulinę. Z kolei cukrzyca typu 2 to choroba, która wynika z powolnego uszkodzenia komórek beta trzustki i dotyczy starszej grupy wiekowej. Znaczenie przy jej rozwoju mają głównie tło środowiskowe i czynniki genetyczne.
Z czego wynika coraz więcej zachorowań na cukrzycę typu 2?
Przede wszystkim z nieodpowiedniego stylu życia i niewłaściwego odżywiania. Cukrzyca typu 2 najczęściej występuje u pacjentów z nadwagą i otyłością. Jej częstość występowania rośnie wraz z wiekiem. Najczęściej chorują na nią osoby powyżej 45 r.ż., jednak coraz częściej widzimy coraz młodszych pacjentów, a nawet nastolatki. Leczenie cukrzycy typu 2 opiera się na leczeniu niefarmakologicznym i farmakologicznym. Leczenie niefarmakologiczne obejmuje: edukację dietetyczną oraz odpowiednią aktywność fizyczną. Leczenie farmakologiczne to stosowanie leków obniżających glikemię (cukier), leczenie chorób współistniejących (np. nadciśnienia tętniczego czy dyslipidemii) oraz leczenie powikłań cukrzycy. W terapii cukrzycy typu 2 najczęściej zaczynamy od leków doustnych – jeśli występują np. czynniki ryzyka chorób sercowo-naczyniowych czy choroby sercowo-naczyniowe, to modyfikujemy terapię. Redukcja masy ciała to jeden z kluczowych elementów leczenia cukrzycy typu 2. Ocenia się, że jeśli pacjent schudnie powyżej 15 proc. masy ciała, to jest szansa na wyleczenie się z tej formy cukrzycy. W cukrzycy typu 2, zwłaszcza ze współistniejącą otyłością, dochodzi do stłuszczenia narządów, głównie w mechanizmie insulinooporności. Największym problemem terapeutycznym jest stłuszczenie wątroby zwane metabolicznym stłuszczeniem wątroby i jest ono bardzo powszechnym problemem w tej grupie pacjentów, jego leczenie ma ścisłą korelację z redukcją masy ciała. Szacuje się, że w Polsce 3 mln osób zmaga się z cukrzycą, ale niestety 5 mln ma stan przedcukrzycowy. U pacjentów ze stanem przedcukrzycowym bardzo często występuje również nadwaga i otyłość. Ta grupa pacjentów to głównie młodsze osoby, które najczęściej bardzo dobrze się czują i nie są świadome zaburzeń metabolicznych. One także powinni być intensywnie leczone, aby zapobiec rozwojowi cukrzycy typu 2, zgodnie z zasadą: profilaktyka boli najmniej.
Jaka jest zależność pomiędzy skokami cukru a rytmami hormonalnymi?
Objawy wahań glikemii są zależne od rytmów hormonalnych. U osób z cukrzycą typu 1 zależność ta będzie szczególnie widoczna, dlatego, że ci pacjenci są szczególnie narażeni na niewyrównanie glikemii przy zaburzeniach pracy zegara biologicznego. Bardzo ważnym elementem, oprócz leczenia farmakologicznego, diety i aktywności fizycznej, jest zadbanie o swój zegar biologiczny, czyli przestrzeganie rytmów posiłków oraz dbanie o higienę snu. Powtarzamy pacjentom, że nie powinni pracować w nocy. U diabetyków bardzo ważne jest to, by chodzili spać o określonych godzinach i żeby spali odpowiednio długo. Określa się, że długość snu powinna wynosić 7-8 godzin. W czasie snu głębokiego następuje obniżenie stężenia kortyzolu oraz wydzielanie hormonu wzrostu. Są to hormony, które odpowiadają za naszą glikemię oraz mają wpływ na nasz apetyt. Zachowanie rytmu dobowego sprzyja też odpowiedniemu wytwarzaniu hormonów inkretynowych. Jeśli się nie wyśpimy, to będziemy mieli także ochotę na podjadanie oraz na spożywanie posiłków wysokocukrowych i wysokotłuszczowych.
Jak skutecznie edukować młodych dorosłych, którzy często ignorują pierwsze symptomy cukrzycy?
To wyzwanie wiąże się z cukrzycą typu 2. Zmaga się z nią coraz więcej młodych dorosłych. Tak jak wspomniałam, jest ona związana najczęściej z nadmierną masą ciała. W mojej ocenie kobiety są bardziej skłonne do leczenia niż mężczyźni. W obecnych czasach młodzi pacjenci na szczęście zaczęli przywiązywać większą wagę do leczenia. Należy im jednak pokazać mechanizmy, które stoją za tą chorobą i powiedzieć, co mogą zrobić, żeby było lepiej. Takim pacjentom trzeba wytłumaczyć proces leczenia i wyznaczyć skuteczną drogę do celu. Pomocne są też nowe technologie, takie jak systemy ciągłego monitorowania glikemii czy analiza składu masy ciała, która pokazuje zawartość tkanki mięśniowej, tkanki tłuszczowej oraz wiek metaboliczny. Występowanie nadwagi czy otyłości powoduje, że nasz wiek metaboliczny jest większy. W miarę trwania terapii cukrzycy typu 2, pacjent widząc swoje sukcesy w normalizacji nie tylko glikemii, ale też badań laboratoryjnych, widząc redukcję masy ciała oraz poprawę samopoczucia, staje się coraz bardziej zmotywowany do leczenia.
