Stopa cukrzycowa to problem, który dotyka ok. 10 proc. pacjentów z cukrzycą, zarówno typu 1, jak i 2. Jej przyczyny są związane z długotrwałą hiperglikemią, która uszkadza naczynia krwionośne, głównie tętnice.
Prowadzi to do zmniejszenia ich elastyczności, zwężenia, a w konsekwencji niedostatecznego ukrwienia stóp. Dochodzi do zaburzeń czynności niedotlenionych tkanek. Sytuację komplikuje dodatkowo uszkodzenie nerwów obwodowych spowodowanych tzw. neuropatią cukrzycową. Uszkodzenie nerwów wywołuje wiele niekorzystnych zmian. Może wtedy dochodzić do zaników mięśniowych, osłabienia, odczuwania bólu, dotyku czy temperatury, przez co pacjenci są bardziej narażeni na uszkodzenia stóp – otarcia, oparzenia i owrzodzenia, które przy tym dużo trudniej się goją. Sama stopa ulega deformacji, pojawiają się odciski (modzele), pogarsza się ruchomość stawów. Brak odpowiedniej profilaktyki i leczenia może prowadzić nawet do amputacji stopy i nie tylko inwalidztwa, ale też skrócenia życia pacjenta z cukrzycą.
Zapobiec powikłaniom
Najważniejsza jest eliminacja lub przynajmniej ograniczenie przyczyn choroby. Priorytetem powinno być wyrównanie cukrzycy, czyli kontrolowanie stężenia glukozy we krwi i niedopuszczenie do hiperglikemii. Pacjenci powinni również pamiętać o stałej kontroli ciśnienia tętniczego oraz stężenia cholesterolu i trójglicerydów we krwi. Przekroczenie ich dopuszczalnych norm wpływa niekorzystnie na stan małych i dużych naczyń tętniczych, przyczynia się również do rozwoju miażdżycy tętnic. Pacjenci powinni przywiązywać dużą wagę do właściwej diety – bogatej w witaminy A, C i E i antyoksydanty – i aktywności fizycznej, która m.in. pomaga uniknąć szkodliwej nadwagi.
Niebagatelne znaczenie w profilaktyce stopy cukrzycowej ma prawidłowa pielęgnacja stóp. Począwszy od zabiegów higienicznych aż po podiatryczne, czyli te wykonywane na stopach przez przeszkolonych lekarzy i pielęgniarki. Pacjenci powinni pamiętać o kilku ważnych zasadach. W przypadku higieny stóp wskazane jest ich mycie w letniej wodzie, staranne osuszanie, szczególnie między palcami, a następnie natłuszczanie zgrubiałego naskórka. Obniżenie progu odczuwania bólu i temperatury niesie ze sobą zagrożenie urazami termicznymi i mechanicznymi, dlatego pacjenci powinni unikać stosowania poduszek elektrycznych czy termoforów, nie powinni również chodzić boso. Ważne jest odpowiednie obuwie z dopasowaną specjalistyczną wkładką, która pomoże uniknąć otarć i odcisków. Usuwanie zmian, takich jak modzele czy wrastające paznokcie pacjenci powinni pozostawić specjalistom podiatrii. Gabinety specjalizujące się w takich zabiegach często działają przy klinikach diabetologicznych.
