Chorzy na cukrzycę powinni systematycznie raz w roku przeprowadzać badania kontrolne dna oka, nawet jeśli nie odczuwają problemów z widzeniem. U chorych z cukrzycą w związku z zaburzeniami makro i mikrokrążenia rozwija się zwykle szereg powikłań w różnych narządach, które są następstwem zarówno wahań poziomu cukru, jak i odczynu zapalnego w tkankach. Jednym z najgroźniejszych powikłań są zaburzenia w siatkówce oka – tzw. retinopatia cukrzycowa, prowadząca do poważnych zaburzeń widzenia a często do całkowitej ślepoty. Cukrzyca i jej następstwa w postaci retinopatii cukrzycowej jest jedną z głównych przyczyn ślepoty u osób pomiędzy 20 a 65 rokiem życia.
Uważa się, że u prawie 100% osób z cukrzycą typu 1 po 15 latach rozwinie się retinopatia cukrzycowa. U chorych z cukrzycą typu 2 retinopatia cukrzycowa rozwija się wcześnie, nawet 7 lat przed ustaleniem rozpoznania. W ciągu 3 lat od wykrycia cukrzycy można już u 12% chorych stwierdzić cukrzycowe zmiany na dnie oka. Chorzy, u których cukrzycę rozpoznano w młodości są bardziej narażeni na rozwój retinopatii cukrzycowej i jej szybki postęp.
Wahania poziomu glikemii, które mają wpływ na mikrokrążenie siatkówki mogą prowadzić do szybkiego postępu retinopatii cukrzycowej – co w konsekwencji skutkuje pogarszającą się ostrością wzroku, a nawet grozi całkowitą utratą widzenia. Inne czynniki przyspieszające rozwój retinopatii cukrzycowej to nadciśnienie tętnicze, hiperlipidemia, niedokrwistość, ciąża.
Dlatego też badanie okulistyczne jest, poza stałą kontrolą hemoglobiny glikolizowanej, jednym z podstawowych badań wymaganych u chorych z cukrzycą. Chorzy na cukrzycę powinni systematycznie raz w roku przeprowadzać badania kontrolne dna oka, nawet jeśli nie odczuwają problemów z widzenie. Chorzy z rozpoznaną retinopatią cukrzycową powinni w zależności od stopnia zaawansowania zmian cukrzycowych w oku odwiedzać lekarza okulistę częściej, minimum 2 razy w roku, a w przypadku retinopatii zaawansowanej – co 3 miesiące, zaś kobiety w ciąży chorujące na cukrzycę – raz w miesiącu przez cały okres ciąży i połogu. Poza badaniem dna oka oraz ostrości widzenia, dodatkowymi specjalistycznymi badaniami obrazującymi szczegółowo stan siatkówki w przebiegu retinopatii cukrzycowej jest optyczna koherencyjna tomografia OCT oraz angiografia fluoresceinowa, pozwalająca na dokładne zlokalizowanie miejsc przecieku chorobowo zmienionych naczyń.
Objawami, które mogą świadczyć o retinopatii cukrzycowej i powinny skłonić do szybkiego zasięgnięcia porady lekarza okulisty jest stopniowe pogorszenie widzenia, przemijające zaburzenia ostrości widzenia, nocne upośledzenia widzenia, nagła bezbólowa utrata wzroku, mroczki przed oczami.
W zapobieganiu i spowolnieniu rozwoju retinopatii cukrzycowej stosuje się szereg metod – od fotokoagulacji laserowej, zapobiegającej całkowitemu odwarstwieniu siatkówki, po zabiegi chirurgiczne (witrektomia), wstrzyknięcia dogałkowe tzw. preparatów anty-VEGF, pomagające utrzymać użyteczną ostrość wzroku.
